4X’in Gücü Adına: Endless Legend 2’nin Türkçeleşme Serüveni
Geçmişi uzun yıllara dayanan ve oyun dünyasına kalıcı bir damga vurmuş olan strateji türü, gerek sunduğu sürükleyici hikâye anlatımıyla gerekse de tatmin edici oynanışıyla oyuncuların gözdesi olmayı başarmıştır. Özellikle de 4X strateji oyunları dendiğinde arkadaşlarınızla toplandığınız geceler anında aklınıza gelecektir. Yönettiğiniz imparatorluğun önderi rolüne bürünerek karşılıklı diplomasiler yürütebildiğiniz, antlaşmalar yapabildiğiniz ve çıkar odaklı politikalar yürütüp yerli yersiz savaşlara sebep olarak tarihi baştan yazabildiğiniz 4X türünün artık yeni bir üyesi var: Endless Legend 2. Hem de Türkçe!
Amplitude tarafından geliştirilen ve Hooded Horse tarafından yayınlanan, 4X sıra tabanlı strateji türündeki Endless Legend 2’yi Türkçemize kazandırmış olmaktan gurur duymakla beraber gerçek zamanlı stratejilerden de esintiler bulunduran bu oyunun fantastik ve devasa dünyasını, hikâyesini ve karakterlerini Türkçe bir şekilde sizinle buluşturabildiğimiz için çok mutluyuz. Şimdi gelin, Türkçeleştirme sürecimizin nasıl ilerlediğine bakalım.
4X strateji oyunlarının yerelleştirilmesinde büyük özen gösterilmesi gereken iki ana konu bulunur: Terimsel tutarlılık ve imparatorlukların kendilerine has karakterizasyonları ile nitelikleri.
4X türünü en iskelet hâliyle sıra tabanlı bir masa oyununa benzetebiliriz. Her ikisinde de birçok temel mekanik ve bu temel mekanikleri güçlendiren veya zayıflatan birçok yan mekanik bulunur. Bu özelliklerin isimleriyle beraber açıklamalarının da kolay anlaşılabilir ve okunabilir bir oynanış sunulabilmesi açısından büyük önem arz etmesinden dolayı Türkçe terminolojimizi oluştururken ince eleyip sık dokumaya büyük özen gösterdik. Örneğin, Endless Legend 2’nin ana mekanikleri olan “Food, Influence, Dust, Science, Industry, Population” gibi kelimeleri “Gıda, Nüfuz, Toz, Bilim, Sanayi, Nüfus” şeklinde Türkçeye aktarırken oyun içi bu değerlerin artmasına veya azalmasına sebep olan “Works, Spire of Industry, Observatory, Common Rights, Dustlytics, Materials Science” gibi yan mekanikleri ise “Atölyeler, Sanayi Kulesi, Gözlemevi, Ortak Haklar, Tozlitik, Malzemebilim” şeklinde Türkçeleştirdik. Ayrıca, hiçbir terminolojik tutarsızlığa ve kafa karışıklığına mahal vermemek adına tüm terimlerin doğruluğunu ve tekilliğini ayrı ayrı kontrol ettik.
Terminoloji, yerelleştirme sürecinde en çok yorulduğumuz ancak bir o kadar da keyif aldığımız kısım oldu. Endless Legend 2, içerisinde birbiriyle dirsek temasında olan onlarca terim bulunduruyor. Örneğin, “District, Territory, Terrain” kelimelerinin çevirileri üzerinde çalışırken üçünü de birbirinden ayırmak için anlamlarından da feragat etmeden bu ifadeleri “Mıntıka, Bölge, Arazi” şeklinde Türkçeye aktarmayı uygun gördük. Böylece aynı zamanda büyüklük farkları da apaçık anlaşılabilecekti. Yakın ilişki içerisinde olan kelimelere başka bir örnek: “Turn, Round” ve “Emperor, Leader, Elder”. Endless Legend 2, savaş mekaniğine bir katman daha ekleyerek birimler arasındaki savaşları başka bir alana taşımayı ve savaşlar da sıra tabanlı olduğu için ana oyunda geçen sıralarda “Turn”, savaş içinde geçen sıralarda ise “Round” kelimesini kullanmayı tercih etmiş. Biz de bu tercihe itimat ederek “Tur” ve “Raunt” ifadelerini kullanmayı uygun gördük. Diğer taraftan, liderler için kullanılan kelimeleri ise “İmparator, Lider, Önder” şeklinde Türkçeye çevirdik, böylece söz sahibi kişiler arasında rütbe ayrımı yapılabildi.
Şimdi de yerelleştirme sürecinde medeniyetler özelinde yaptığımız çeviri çalışmalarına göz atalım.
Yarı makine yarı mercandan oluşan ve ortakyaşar bir tür olan Hususlar, barışçıl ve uyum konusunda hassas bir medeniyettir. Bu konuda takıntılığa varacak derecede tetikte olan Hususların diyaloglarında da bu tavrı korumaya ve Türkçeye aktarmaya çalıştık. Örneğin, uzağa taşınan ve kendisinden pek de hazzetmediği bir medeniyete tepki olarak Husus liderinin söylediği “Even though much land separates us, word comes of your destabilizing acts. Balance will be restored!” cümlesini “İmparatorluklarımızın arasına uzun mesafeler girmiş olsa da istikrarı tehlikeye atan eylemlerinizin duyumunu alıyoruz. Denge onarılmalı!” şeklinde Türkçeleştirdik. Ayrıca, Hususların uyum ve denge uğrunda kimseyi tanımayacaklarını fark ettik ve bu eğilimlerini de Türkçeye başarıyla aktardık.
Hayatta kalma mücadelesi veren Soy, savaşçı ve gururlu bir medeniyet olup fikirlerini ve aksiyonlarını makul bir zeminde temellendirmeye gayret eder. Dolayısıyla diyalogları ve terimleri Türkçeye bu savaşçı eğilimi ve ağırbaşlı tavrı koruyarak aktarmamız gerekiyordu. Örneğin “Let me be clear. Should things fall apart between you and them, then we won't be on good terms either.” cümlesini “Açık konuşayım. Sizinle onlar arasındaki ilişkiye zeval geldiği takdirde Soy'u karşınızda bulursunuz.” şeklinde Türkçeye çevirerek medeniyetin hem sert duruşunu hem de net ve doğrudan konuşan tarzı tercih eden soğukkanlılığını aktarmış olduk.
Nihai Lordlar, yıldızlardaki yüzyıllar süren uykularından uyanmış ve şövalyeliği kültür edinmiş otomaton benzeri bir medeniyettir. Eski şövalye dönemlerinde gördükleri saygıyı arzulamaktadırlar. Bu yüzden de yerelleştirme süreci sırasında bu konudaki özlemlerini vurgulamaya çalıştık. Örneğin, “Disgusting. We are Lords, not vagrants!” cümlesini “İğrenç! Bizler Lordlarız, serseri güruhu değil!” şeklinde çevirerek bu konunun Nihai Lordlar açısından hassasiyetine ayriyeten dikkat çektik. Ayrıca Nihai Lordların eski ihtişamlarına duydukları hasreti de hem liderin hem de kahramanların üslubunda hissettirmeye çalıştık.
Leşçil çöl kertenkelelerinden evrimleşmiş olan Tahuklar, uzun zaman önce ortadan kaybolmuş Bilgeler’in geri dönüşünü sarsılmaz bir inançla bekleyen ve bu sırada sürekli yıldızları inceleyip araştırarak ilahlaştırdıkları bu varlıklara olan özlemlerini gidermeye çalışan dindar bir medeniyettir. Örneğin “We prayed for relief from the wretch, and They heard us. And sent you. You are most blessed to be such an instrument.” cümlesini “Bu aşağılık yaratıktan kurtulmak için dualar ediyorduk, nihayetinde Onlar sesimizi duydu ve sizi gönderdi. Onların kutsanmış vekilisiniz.” şeklinde Türkçeye çevirerek Tahukların “başlarına ne gelirse gelsin Onlar’ın takdiridir” inancını ve bakış açısını vurguladık ve Bilgeler veya Onlar olarak hitap ettikleri varlıklara olan bağlılıklarını Türkçe yerelleştirmelerde de korumaya çalıştık.
Çağlar boyunca Saiadha’nın derinliklerinde hapsolan Leşyiyenler, ayak bastıkları toprakları tüketen, daima açlıklarından dem vuran, asla barışa yanaşmayan ve sürekli savaşıp yok etmek isteyen yayılmacı bir medeniyettir. Yerelleştirme sürecinde Leşyiyenlerin bu özelliklerini vurgulayan çeviriler üzerine odaklandık ve bu amacımızı layığıyla gerçekleştirdik. Örneğin, “We smell you. The more armies you bring, the better we will feed.” cümlesini ise “Kokunuzu alıyoruz. Ordunuz ne kadar kalabalık olursa ziyafetimiz o denli bereketli olur.” şeklinde çevirerek Leşyiyenlerin doyumsuz açlıklarına ve vahşiliklerine dikkat çekmeye çalıştık. Ayrıca, Leşyiyenlerin kahraman isimlerini de kaynak metinle tutarlılık sağlanacak şekilde çevirdik. “Whispers-to-the-Darkness, Plays-with-Fire, Acid-Clicker, Speaks-In-Riddles” isimleri Türkçede “Karanlığafısıldayan, Ateşleoynayan, Asitsaçan, Bilmecegibikonuşan” oldu. Kısacası, Leşyiyenlerin iğrenç kokusu tüm çevirilerimize yayıldı!
Herkesten önce Saiadha gezegeninde varlığını sürdüren Kum Mimarları, Onlar yüzünden sular altında kalan kumdan eserlerini diriltip zorunda kalmadıkça kimseyle içli dışlı olmadan Saiadha’yı uykusundan uyandırmayı amaçlayan yayılmacı bir medeniyettir. Bu noktadan hareketle “You live to ruin, and we, to build. How can there ever be peace?” cümlesini “Sizin yaşam amacınız yıkmak, bizimki ise inşa etmek. Barış söz konusu bile olamaz.” şeklinde yerelleştirerek Kum Mimarlarının Saiadha’nın suların altından tekrar gün yüzüne çıkması için verdikleri mücadelede ne kadar sert olabileceklerini hissettirmeye çalıştık. Bu medeniyetin kuma ve geçmişe olan özlemiyle beraber yakıp yıkmaya meyilli olanlara hoşgörü göstermeyen eğilimine çevirilerimizde yer verdik.
Envaiçeşit karakteristik özelliklere sahip imparatorluk ve medeniyetlerin kendilerine has mücadelelerini ve niteliklerini yerelleştirmekle kalmayıp eşsiz kelimeler ve ifadelerle dolup taşan hatasız ve son derece tutarlı bir terminoloji de oluşturmayı başardık. Destansı hikâyelere ve fantastik varlıklara ev sahipliği eden Saiadha gezegeni ve Endless Legend 2, Türkçe dil desteğiyle sizlerle!
